Lezen helpt bij mijn verlies

Ik hou van lezen, als jong meisje al. De wereld om me heen verdwijnt, de woorden en zinnen  brengen me in een andere beleving. Het brengt een gevoel van vrijheid. Terwijl ik lees ervaar ik dat het in mij gaat borrelen, alsof doezelende cellen lichtjes geprikkeld worden om tot ontwaken te komen. Het maakt me gelukkig. En boeken leen ik niet, ik wil ze aanraken, er in schrijven en ik wil ze gewoon hebben! Die hobby van mij heeft trouwens ook een keerzijde. Het kost behoorlijk wat meters boekenkast in de woonkamer. Mijn man past zich netjes aan als nieuwe boeken hun intrede doen. Spulletjes van hem verhuizen naar zijn muziekstudio om ruimte te maken voor mijn laatst gekochte aanwinsten. En zo heurt het eigenlijk, haha.

Korte stukjes lezen

Na het overlijden van mijn dochter Sara gaat het lezen moeilijker. Eigenlijk ook de jaren ervoor, toen het zo slecht met haar ging. Ik heb niet de rust om echt een boek te pakken. Toch lukt het me om ook dan mijn leeshonger te stillen: korte stukjes in een krant of tijdschrift, een gedicht. Rijkdom ervaren door te lezen, door tekst te omarmen. Woorden toe te laten, juist ook in tijden van verdriet. Het kan zo troostend zijn, een geschreven steun in lastige dagen. Ze zijn er altijd en ze blijven, je pakt ze als jij er aan toe bent. Het helpt mij om de kaarten die we gekregen hebben nogmaals te lezen. Alle persoonlijke boodschappen die per post, email of op facebook zijn binnengekomen heb ik uitgeprint. En je raadt het al: keurig geordend in grote mappen. Het zijn drie dikke ordners beneden in de hal. Zo is het makkelijk er naar terug te grijpen en te lezen als het mij uitkomt. Mijn echtgenoot vindt dat ik met dat rangschikken soms heus te ver ga. Kan wel zo wezen, toch doe ik het zo omdat het mij helpt.

Ik adem de woorden van troost in

Woorden van troost dalen op me neer, ik adem het allemaal in. De mooie afbeeldingen op de kaarten, zorgvuldig uitgezocht door anderen, dat ontroert me. In mijn gedachten dwaal ik af. Een herinnering schuift naar voren. Sara is ongeveer 9 jaar en ligt al enige tijd op bed als ik zachtjes naar boven loop. Halverwege de trap hoor ik dat ze – zo voorzichtig mogelijk – haar leeslampje uitdoet. Ik kan een glimlach niet onderdrukken, ze heeft toch weer stiekem liggen lezen in bed. Alsof ik niks heb opgemerkt poets ik mijn tanden en laat haar in de waan dat het avondlezen onopvallend is gebleven. Ook nu nog kan ik van deze herinnering genieten, elk kind heeft het recht een beetje stiekem te doen. Ze leest zo graag en veel, soms wel een boek per dag. Het laatste boek dat ze uitleest is ‘Margje’ van Jan Siebelink. Wat houdt ze van deze schrijver, hoe hij de pen als een penseel hanteert en een schilderij maakt met woorden.

Boekensteun rondom de dood

Ná het sterven van Sara komen er twee boeken op mijn weg, die te maken hebben met de dood. Het boek ‘Dag dood, tot later’ van Machteld Stakelbeek grijpt me bij de arm en trekt me letterlijk het leven weer in. Deel drie raakt me diep, het gaat over de levenslessen die de dood ons leert voor het hier-en-nu. De dood krijgt dus betekenis en geeft richting aan het leven van alledag: wat is belangrijk nu te doen? Voor mij is het een aanzet om intenser te leven. Als een malle ga ik aan de slag. Opruimen van spullen. Met mijn ouders in gesprek over hun wensen ten aanzien van afscheid. Ik help mijn vader bij het opstellen van zijn Wilsverklaringen. Een aantal maanden later verzwakt mijn lieve papa dusdanig, dat zijn Wilsverklaringen als leidraad dienen. Het is gegaan zoals hij wilde..…. Een tweede boek dat me geraakt heeft is ‘Helpen bij verlies en verdriet’ van Manu Keirse. Korte hoofdstukken, compact geschreven en elke vorm van verlies wordt gekend en erkend in zijn schrijven. Dat is waardevol. Voor mij staan er precies die woorden in die ik nodig heb, ik laaf me aan de wijsheid van deze man uit België.

Een bericht na haar dood

Sara leest graag en veel, en ze schrijft. Na haar dood laat ze ons achter met uniek leesmateriaal. Schriften vol met zelfgeschreven verhalen, een boekje met gedichten en al dan niet zelfbedachte quotes. Reisverslagen, zelfgemaakte vriendenboekjes, drie dagboeken. En een boekje met daarin de positieve dingen van de dag. Haar afscheidsbrief met gedichten voor ons als ouders. Allemaal te lezen voor mij. Enkele weken ná haar uitvaart brengt de bloemist een verpakte roos met een kaartje erbij. Met daarop voor ons haar laatste handgeschreven tekst: ’Lieve papa en mama. Een kleine bloem, een klein berichtje, om te laten weten dat ik heel veel van jullie hou! Liefs, jullie Sara’. Zelfs na haar dood wilde Sara nog troost bieden. De bloem is inmiddels gedroogd en staat in een stolp. En het kaartje, dat lees ik telkens weer.

Lees alle blogs van Elsbeth Kuysters.