Ik kom praktisch elke dag op de begraafplaats in Oosterhout omdat mijn dochter Sara van zeventien daar ligt. Een aantal weken geleden liep ik toevallig de beheerder tegen het lijf en ze vertelde me dat er op 5, 6 en 7 juni aanstaande het Weekend van de Begraafplaats is. Het thema zal zijn ‘vol liefde’. Het doel van deze weekenden is om de Europese begraafplaatsen onder de aandacht te brengen als fundamenteel onderdeel van ons erfgoed. In 2020 wordt het voor de zevende keer georganiseerd. Het zal duidelijk zijn dat het weekend niet doorgaat in verband met de huidige corona-maatregelen.
De begraafplaats, waar onze doden een laatste rustplaats krijgen, een plek ‘vol liefde’? Ja, dat kan ik volmondig beamen. Rouw en liefde horen bij elkaar, zoals de zon en de maan, en de aarde en de lucht. De intensiteit van onze liefde voor de overledenen weerspiegelt in onze rouw. Ik hoop zo dat ik mijn hele leven mag blijven rouwen om het verlies van mijn lieve kind, omdat mijn liefde voor haar ook oneindig is.
Mijn kleindochter wil een werkje van strijkkralen neerleggen bij het graf van haar lieve tante Sara. Ze is nog jong dus we maken er een passend ritueel van: we marcheren samen het klinkerpad op van de begraafplaats, de harken over onze schouders geslagen. En we zingen hardop: ‘Hé-ho, hé-ho, je krijgt het niet cadeau.’ Als de dwergen van Sneeuwwitje vervoegen we ons bij het graf en doen daar onze arbeid. Schoonmaken, aanharken en de lichtjes aansteken. Kun je zomaar zingen op de begraafplaats? Natuurlijk kan en mag dat, uiteraard op een manier die andere bezoekers niet stoort.
Een begraafplaats klinkt in eerste instantie zo doods en ouderwets, zo oeverloos saai. Daar liggen immers onze doden te liggen en we staan erbij en kijken er naar. Dat lijkt een passieve gebeurtenis. Maar niets is minder waar. Het is een tuin vol van liefde, hoop en licht. Liefde voor onze overledenen die door sommigen zelfs dagelijks worden verzorgd en gekoesterd. Het is een plaats om nog te zorgen voor, het geeft troost er even te zijn. De begraafplaats is een plek waar veel aandacht is voor onze doden, en in onze aandacht voor de dood eren we tevens het geleefde leven van de persoon.
Het is een plaats vol van leven, waar verhalen van onze geliefden telkens opnieuw gehoord mogen worden. Vogels nestelen in de bomen en struiken. De bloembollen komen uit in de lente en de heggen en struiken ondergaan in het voorjaar een metamorfose van bruin naar felgroen. Omdat het leven zich elk jaar weer voor ons ontvouwt en dat ook op de begraafplaats zichtbaar en voelbaar is, wordt het een plek waar oud en nieuw leven elkaar in de ogen kijken.
Mijn vader is ongeveer twee jaar na mijn dochter overleden en hij wilde gecremeerd worden. Een deel van de as wordt volgens zijn wens verstrooid in zijn favoriete wandelbos waar hij is opgegroeid en geravot heeft als kwajongen. Het andere deel blijft bij mijn moeder in de urn staan. In april was het een jaar geleden dat hij is overleden en ik wil hem gewoon iets dichter bij me hebben. Op de meisjeskamer van Sara vond ik een piepklein schatkistje en daar heb ik een beetje van zijn as in gedaan. Het kistje staat nu bij het graf van Sara en voor mijn gevoel zijn ze op deze manier nog meer verbonden. Die twee waren twee handen op één buik. En het geeft mij een gevoel van rust en tevredenheid.
Helaas komt het ook voor dat er mensen op de begraafplaats komen met niet-liefdevolle intenties. Wat is de zin van het vernielen van graven? Waarom haal je bloemen uit een vaas en gooi je die op de grond? Waar haal je het lef vandaan iets mee te nemen van een graf, wat door een ander liefdevol is geplaatst? O o wat een armoede schuilt er dan in je geest.
Als je zoiets meemaakt bij het graf van je geliefde, dan raakt je dat tot op het bot. Het is zo respectloos en ik ben ervan overtuigd dat de daders op de een of andere manier hier last van krijgen. Ik geloof in karma en ook in het feit dat ‘wie goed doet, goed ontmoet’. En dat gebeurt ook op de begraafplaats. De liefde en het geduld is daar eindeloos: het graf wordt hersteld, de bloemen staan weer in de vaas, en iets nieuws wordt er bijgezet.
Afscheid nemen en welkom heten liggen dicht bij elkaar. We nemen bij overlijden afscheid van het leven van een geliefde, en tevens heten we de liefdevolle herinneringen welkom in ons hart. De begraafplaats brengt mensen bij elkaar, zo maar op een doordeweekse dag. Bezoekers en verzorgers van de graven zwaaien naar elkaar, ontmoeten, praten en knopen vriendschappen aan. Ze zorgen voor elkaars graven bij vakantie of ziekte en houden een oogje in het zeil. Ze laten de geliefde doden elke dag tot leven komen.
Elsbeth schreef ook de blog: Ik ben een moeder met een graf.
Schrijf je in voor NEL's nieuwsbrief
Blijf één keer per maand op de hoogte van alles wat jij belangrijk vindt.
Je gegevens worden gebruikt voor het versturen van onze nieuwsbrief zoals omschreven in onze privacyverklaring.
© 2023 NEL Magazine | Privacyverklaring
