Rouw in tijden van corona

De wereld om ons heen lijkt stil te vallen. Het coronavirus is dwingend aanwezig en verplaatst onze leefwereld van buiten naar binnen. Wat gebeurt er toch op deze aarde? Het raakt ons allemaal en geeft ons keiharde levenslessen. Het maakt duidelijk wat belangrijk is in ons leven, wat we als vanzelfsprekend ervaren maar nu moeten missen. Wat betekent fysiek contact voor ons? Wat als de afleiding die we doorgaans hebben, wegvalt? Raken we dan gedeprimeerd, worden we geconfronteerd met wat in essentie in ons leeft? Onze aandacht wordt getrokken naar alles wat er om ons heen in de buitenwereld gebeurt, maar ook onze binnenwereld krijgt nu ruimte. Gewild of ongewild.

Afscheid en rouw in eenzaamheid

Mijn gedachten gaan uit naar bewoners van verpleegtehuizen en instellingen die het nu zonder hun vertrouwde bezoek moeten doen. Mijn hart huilt voor degenen die in deze crisis overlijden, en voor de nabestaanden die definitief afscheid nemen in relatieve eenzaamheid. Het zelf verzorgen van een overledene aan corona mag niet vanwege het besmettingsgevaar. Het lijkt me vreselijk in een bijna leeg huis te zitten, er is nu geen of weinig ruimte voor bezoek en troost. Hoe moeilijk moet het zijn om deze intens verdrietige gebeurtenis, praktisch alleen te moeten verwerken. Het rouwen wordt lastiger als je minder regie mag voeren over het afscheid en dat is precies wat er gaande is. Godzijdank bestaat er fotografie en video en is er keuze voor livestreaming of opnames, zodat later met familie en vrienden alsnog gedeeld kan worden. Want juist het delen is zo belangrijk, dat je mensen om je heen hebt die dezelfde beelden hebben als jij. Mijn vriendin is uitvaartbegeleidster en ook zij lijdt onder deze crisis. Normaliter begint het contact met nabestaanden met een welgemeende handdruk en het oogcontact dichtbij. Nu kijkt ze op 1.5 meter afstand de ander intens aan en maakt een gebaar van gekruiste armen op het hart. Door ook in deze situaties gepaste afstand te houden tot de familieleden, probeert ze de nabestaanden toch  optimale betrokkenheid te bieden in het proces van afscheid nemen.

Ik zie een implosie in haar

Onze dochter Sara zit links van me op de bank op een zaterdagavond, we kijken samen naar een film. Ik heb eerder op de avond op haar verzoek over haar rug gewreven, dat vindt ze fijn en brengt haar rust. Het is 13 november 2015, zo rond half elf in de avond. Ze kijkt tijdens het reclameblok even op haar telefoon en ik merk dat ze verstrakt. “Oh nee!” Haar gezicht wordt lijkbleek als ze op de NOS-app leest over de zojuist gepleegde aanslagen in Parijs, waaronder die in de concertzaal Bataclan. Ze zegt kort wat er is gebeurd en zwijgt, slikt haar woorden in, ze lijdt. Ik zie het letterlijk in haar imploderen. De impact van dit gruwelijk, zinloos, terroristisch geweld, is bijna te groot voor haar. Het kan haast geen kant op en ik voel haar pijn en machteloosheid. We zitten samen op de bank en praten erover en staren naar de inmiddels opgestarte televisiebeelden. Het leed in de wereld raakt haar diep en zet haar aan tot het schrijven van verstillende teksten.

Lees Elsbeths eerste blog over haar dochter.

Het is stil in mij

Het is stil geworden in mij na het overlijden van onze lieve dochter, mijn vader en twee dierbare vrienden. En hier zal het niet bij blijven want de corona giert om ons heen. Ik woon in het kwetsbare Noord-Brabant, en ook ik zal gaan merken dat mensen die ik van dichtbij of meer op afstand ken, ziek worden en hieraan wellicht gaan overlijden. Mijn hoogbejaarde moeder woont nog zelfstandig, mijn zus en ik proberen zo goed mogelijk met haar in contact te zijn. Maar de gedachte dat ze alleen thuis zit en niet kan tennissen of bridgen doet me pijn. En zoals ik zijn er vele dochters en zonen die deze schrijnende pijn voelen.

Verder mis ik mijn meisje in tijden van deze crisis harder dan voorheen. Ik realiseer me nu hoezeer ik in mijn eigen bubbel leef ná de dood van Sara. Mijn belevingswereld waarin ik haar voel, muziek tot me doordringt en waar verdriet en geluk samensmelten tot intense, warme herinneringen. “Buut Sara, blijf zitten waar je zit en verroer je niet.” Ze zit in mijn bubbel en ze is veilig, het coronavirus raakt haar niet. Deze luchtbel geeft me juist ook bescherming tegen het pijnlijke nieuws van buitenaf. Ik voel geen angst of paniek over dat wat komen gaat, iets ergs is me al overkomen. Ik kan in mijn hoofd en mijn hele zijn een plek creëren waar het goed is, waar ik rust en inspiratie ontmoet.

De natuur bloeit op

Ik kijk alleen het journaal van acht uur in de avond en beperk de informatiestroom rondom corona, om zo mijn hoofd stilte en ruimte te geven. Mijn wereld maak ik bewust heel klein en overzichtelijk. Ik neem de leefregels in acht en meer kan ik niet doen, want verder gaat mijn directe invloed op deze situatie niet. Ik probeer in contact te zijn met mijn familie en vrienden en het verder te laten rusten, in het vertrouwen dat er een betere tijd ligt te rijpen.

De Belgische psychiater Dirk de Wachter noemt dat: “Ware liefde en geluk zit in het kunnen zien van de wonderlijkheid van de gewoonheid”. Ik deel zijn uitspraak. Deze nare tijd dwingt me om vooral te kijken naar de wondertjes om ons heen  en die naar binnen te halen, te verinnerlijken. De kleine koolmeesjes vliegen af en aan naar de boom waarin de halve kokosnoten hangen, gevuld met vetten en zaden. De takken van de hortensia krijgen groene bladeren, de bloesem van de pruimenboom  knapt uit de knoppen. Het is overduidelijk dat de lente in aantocht is en zich geen ene moer aantrekt van het coronacircus. De eigen wijsheid en kracht van de natuur geeft troost, licht en warmte. Daar wil ik me graag aan laven.

Bekijk hier de informatie die Yarden geeft rondom uitvaarten en corona.