Zelfdoding: egoïsme of overgave?

Vaak hoor ik van mensen dat zelfdoding een egocentrische of egoïstische daad is, waarbij de persoon die vertrekt zo weinig empathie heeft voor de achterblijvers. Hoe anders kan de naakte en droevige waarheid zijn als je er met je neus praktisch bovenop zit.

Overgave is diep vertrouwen

Onlangs ben ik gevraagd door het Instituut ‘Werken aan innerlijke vrede’ voor een podcast over overgave. Mijn eerste reactie is een beetje lacherig met de opmerking of ik daarvoor wel de juiste persoon ben. En nu ik al schrijvend aan deze blog recht voor me kijk, zie ik een geel post-it hartje op het staande whiteboard op mijn schrijftafel met de woorden: overgave, vertrouwen, integriteit. Natuurlijk is overgave een deel van mijn leven geworden, meer dan me lief is. Ik sta er alleen niet dagelijks bij stil. Mijn kind is overleden aan zelfdoding, en al die jaren ervoor heb ik geen invloed gehad op haar herstel, hoe hard ik er ook voor werkte en hoeveel ik ook van haar hield. Overgave is voor mij een diep vertrouwen dat ik kan omgaan met de afloop van bepaalde situaties, ook al is dat negatief of pijnlijk voor mij of anderen.

Zelfdoding en achterlaten

Het verlies en de zelfdoding van mijn dochter Sara hebben sterk te maken met de twee begrippen overgave en achterlaten. Ze zit tegenover me in mijn werkkamer en vertelt hoe moeilijk de hele situatie voor haar is. Ze spreekt in het Engels alsof ze daardoor enige afstand neemt van de feitelijke woorden. Inmiddels ben ik op de hoogte van haar ultieme doodswens, na al die jaren van hulp is ze eigenlijk alleen maar achteruit gegaan. Nu ze eindelijk voor het eerst echt voor zichzelf wil kiezen, realiseert ze zich dat ze daarmee haar geliefden onvermijdelijk veel pijn gaat doen. Ze huilt hartverscheurend, net zoals toen onze oude poes doodging en we die in de tuin hebben begraven. Met schokkende schouders en de haarslierten voor haar ogen, hakkelt ze dat ze wil vertrekken omdat ze beter af is zonder deze wereld. Tevens wil ze juist haar liefsten beschermen voor het verdriet dat onherroepelijk komen gaat.

Elsbeth is gast auteur voor NEL Magazine en schreef een boek over de zelfdoding van haar enig kind. Moederhart vol Rouw en Liefde. Verkrijgbaar via www.elsbethkuysters.nl

De pijn van het bewust achterlaten

‘Sterven is afscheid nemen, achterlaten en achtergelaten worden. Het is een eenzame weg voor zij die vertrekt en voor de ouders die blijven’. Dit zijn woorden van Manu Keirse en ze zijn zo waar. Mijn kind Sara is die eenzame weg gegaan. Ze heeft heel bewust moeten achterlaten en hoe moeilijk is het voor haar om de voorbereidingen te treffen voor een zo waardig mogelijk sterven. Ze wilde anderen zo zorgzaam mogelijk achterlaten, en na haar dood nog tot steun zijn met woorden van liefde en troost. Het kan niet anders dan dat ze daar wakker van lag, piekerde over de juiste woordkeuze. Allemaal handelingen die ze alleen en in eenzaamheid heeft moeten doormaken. Dat doet pijn aan mijn moederhart, wat had ik haar hierin graag tot steun willen zijn.

Achtergelaten worden is eenvoudiger

In de zelfdoding van mijn kind zit ook overgave door het reiken naar de andere dimensie, in de wetenschap dat je groot verdriet toebrengt bij anderen en je tevens realiseert dat het niet anders kan dan zo. Een vorm van acceptatie van de pijn van je geliefden, die als een soort zelfkastijding in je hart snijdt. Ik heb het proces van nabij gezien en o wat heeft ze hieronder geleden, nog meer dan dat ze aan het leven zelf leed. Eerlijk gezegd vind ik achtergelaten worden veel eenvoudiger dan achterlaten. Ik ben van het ene op het andere moment een achtergelatene, maar voor die status heb ik niets hoeven doen. Geen hoofdbrekens over hoe ik het ga aanpakken, geen keuzes en ook geen tweestrijd. Het is me domweg overkomen. Mijn dochter en ik hebben nu een nieuwe verhouding met elkaar, maar het lijkt alsof de dood niks aan de liefde en verbinding tussen ons heeft veranderd. Die is er nog steeds.

Doodgaan vergt overgave

We ontmoeten elkaar in de stilte, tijdens het autorijden, een wandeling in de natuur. Ik heb het zo nodig om af en toe tijd door te brengen met mijn dode kind, haar dichtbij te voelen en te weten dat het goed is zoals het is. Dat ik vrede voel bij mezelf en bij haar. Ik heb zo duidelijk haar strijd gezien van het achterlaten, en zeker ook haar overgave. Nee, egocentrisch of egoïstisch zijn geen eigenschappen die bij mijn kind passen, integendeel. Evenmin is zij een held of een heilige. Sara is een meisje dat worstelde met het leven en daarin absoluut niet meer verder kon. Met alles wat het haar heeft gekost, en met de pijn dat haar dood zou brengen voor anderen, kon ze uiteindelijk niet anders dan in overgave gaan.